«Цифрлық Шығыс-2019» IT-форумы аясында 2019 жылғы 20 қарашада оқушылардың 15 StartUp-жобасы іріктелді. Жобалар білім беру, денсаулық сақтау, қауіпсіздік, ауыл шаруашылығы және басқа да түрлі қызмет салаларын автоматтандыруға бағытталған.
Облыс әкімі Д.Ахметовтың шешімі бойынша ұсынылған IT-жобаларды іске асыруға барлық 15 номинантқа жалпы сомасы 12 379 709 теңгеге грант ұсынылды. Жобаларды іске асыруға арналған қаражат 2020 жылғы сәуірде «Парыз» қорынан аударылды. Мектептер қажетті жабдықтарды сатып алды, оқушылардың жобаларын іске асыру мектеп әрекетінің бекітілген алгоритмдеріне сәйкес жүзеге асырылды.
Жобаларды іске асыру мерзімінің аяқталуына байланысты 2021 жылғы 21 мамырда Шығыс Қазақстан өңірлік білімдегі жаңа технологиялар орталығы оқушылардың 15 StartUp-жобасын іске асыру қорытындысын шығарды. Онлайн кеңеске ШҚО цифрландыру және архивтер басқармасының өкілдері, StartUp-жобалардың басшылары мен авторлары, мектеп директорлары мен бухгалтерлері қатысты.
Кеңес барысында жоба авторлары жүзеге асырылған жобаларды көрсетті. Мектеп директорлары мен бухгалтерлері «Парыз» қорынан бөлінген қаражат бойынша қаржы-экономикалық есеп ұсынды.
Кеңес барысында «Сандық бағдарламамен басқарылатын станок» жобасының авторлары бірінші болып сөз сөйледі. Семей қаласындағы «Шәкәрім атындағы үш тілде оқытатын көпсалалы гимназия» КММ оқушылары жасаған бірегей станок зауыт станоктарының аналогтарынан кем түспейді. Сандық бағдарламамен басқарылатын станок – барлық жұмыс және қосалқы операциялар берілген бағдарламаға сәйкес басқару құрылғыларының командалары бойынша орындалатын автомат станок. Авторлар машинаның жұмыс принципін былай сипаттады: алдымен өнімнің сызбасы жасалады, қажетті құралдар есептеледі, таңдалған компьютерлік бағдарламада эскиздің дайын моделі жасалады. Әзірленген модульдік ақпарат тасымалдаушысының көмегімен бағдарлама құрылғыға енгізіліп, модель жасалады, содан кейін нәтижені көруге болады. Бұл машина әртүрлі зергерлік бұйымдарды, жеңіл өнеркәсіп бұйымдарын жасай алады немесе ағаш бұйымдарын жасауға арналған құрылғы ретінде пайдаланылуы мүмкін. Апробация кезеңінде жоба авторлары станоктың мүмкіндіктерін пайдалана отырып, бірегей және естелік суреттер, көлемді әріптер және т.б. жасады.
Екінші болып «Жақындап келе жатқан табиғи апат – су тасқыны туралы хабарлау үшін қызмет ететін құрылғы» жобасының авторлары, Өскемен қаласының «Математика, физика және информатика саласындағы дарынды балаларға арналған облыстық мамандандырылған мектеп-лицейі» КММ оқушылары сөз сөйледі. Жоба кез-келген өңірдегі, қауіпті аймақтардағы тұрғындар жақындап келе жатқан табиғи апат – су тасқыны туралы сигнал ала алатын хабарлау құрылғысы болып табылады. Балалар, ұстаз Г.С. Қабдығалымованың жетекшілігімен бүгінгі таңда адамзат үшін электр аспаптарының, баламалы энергия көздерінің, электромагниттік құбылыстардың жұмысын қарастырып, зерттеді.
Семей қаласының «№12 жалпы орта білім беру мектебі» КММ оқушылары әзірлеген «Smart пернетақта» жобасы мүмкіндігі шектеулі адамдарға арналған. Бірегей пернетақта ұтқырлықты қажет ететін күнделікті өмірде OOP бар адамдарға компьютерде жұмыс істеуді жеңілдетуге көмектеседі. Сондай-ақ, бұл пернетақтаны білім беру ұйымдарында жұмыс істеу үшін пайдалануға болады, бұл оқушыларға «Информатика» пәні бойынша материалды меңгеруді жеңілдетеді.
«Мектеп қазандығының автоматтандырылған құрылғысы (негізгі параметрлерді бақылау)» жобасының авторлары температура, ылғалдық және түтін көрсеткіштерін қашықтықтан қадағалай алатын құрылғыны құру арқылы мақсаттар мен міндеттерді жүзеге асыра алды. Жоба орталық жылуға қосылмаған мектептер, балабақшалар және басқа да мекемелерге арналған. Авторлар құрылғыны Семей қаласының «№12 жалпы орта білім беру мектебі» КММ базасында апробациялады.
Баланың қауіпсіздігі үшін мектептің көшесін жарықтандыру маңызды рөл атқарады. Дұрыс таңдалған шамдар кешкі уақытта кіреберісті және аумақ пен ғимарат кіреберісін жарықтандыруы керек. Күтпеген жағдайлар туындаған кезде төтенше жағдайлар үшін периметр көрінуі керек. Бұл мақсатты қысқа мерзім ішінде Жарма ауданы, Шар қаласындағы «П.Г.Карелин атындағы орта мектеп» КММ оқушылары жүзеге асыра алды. «Көшені ақылды жарықтандыру» жобасының авторлары, мектеп жанындағы учаскеде күн панелімен, жарықдиодты шамдармен көшені жарықтандырды.
Дарынды балаларға арналған облыстық мамандандырылған мектеп-лицей-интернатының оқушысы Самарханова Назлының (жоба жетекшілері И.М.Увалиева, Ж.Ш.Оразбаева) «Оқушыларға арналған дұрыс тамақтануды ақпараттық қолдау жүйесі» жобасы күнделікті мектеп өмірінде оқушылар үшін дұрыс тамақтануды ақпараттық қолдау құралына айналады. Мұндай жобаның маңыздылығы мектеп жасындағы балалардың тамақтануын ұйымдастыру және стандарттау болып табылады. Назлы зерттеуді бірнеше кезеңмен жүргізді. Ең алдымен, мектеп дәрігерімен келісе отырып, мәзір әзірледі, дұрыс тамақтанудың негізгі принциптерін зерттеді. Содан кейін ол мектепте дұрыс тамақтануды жоспарлау үшін математикалық жасақтама жасады.
Бағдарламалық пакетті жасау үшін автор Visual UML5.3, AllFusion Process Modeler r7, Microsoft SQL Server Management Studio 2012, Crystal Reports, Microsoft Visual Studio 2019 сияқты әртүрлі бағдарламаларды қосымша оқып, қолданды. Microsoft SQL Server-де дұрыс тамақтану туралы мәліметтер базасы құрылды. Жобаның соңғы кезеңі бағдарламаны іске асыру және жұмысқа қабілеттілікті тестілеу болды. Лицейдің асханасына бағдарламалық кешенді енгізу туралы акт ресімделді.
Жобаны С# бағдарламалау тілінде әзірлеу кезінде бағдарламаның мобильді нұсқасы бар SchoolFood бағдарламасы жасалды. Жобаны жүзеге асырудың арқасында Назлы түрлі ғылыми байқауларға қатысып, жүлделі орындарға ие болды. Бұл бағдарлама 2020 жылы патенттелген.
«Теңге Алу» ойынының компьютерлік моделі» жобасы оны басқа ұлт елдеріне ұсыну үшін, яғни, басқа халықтарға біздің салт-дәстүрлерімізді, тарихымызды, мәдени құндылықтарды тарату және ұлттық қазақ мәдениетін компьютерлік ойын форматында ұсыну үшін ұлттық типтегі ойын әзірлеуді көздейді. Жоба авторлары өз ұстаз-тәлімгері Баяхметова Шынар Сұлтанқызының жетекшілігімен оқушылар арасында виртуалды әлемге қандай ойынды көшірген дұрыс екенін түсіну үшін талдау, әлеуметтік сауалнама жүргізді. Сауалнама нәтижесі бойынша «Теңге Алу»ойыны таңдалды.
Алишер мен Акежан сатып алынған жабдықтардың арқасында графикалық планшетте ойын кейіпкерлерінің 3D модельдерін жасап, ZBrush, Mixamo бағдарламаларының көмегімен осы кейіпкерлердің анимациялау жолын зерттеді. Ойынды бағдарламалау үшін GameGuru Premium қозғалтқышы таңдалды. Атқарылған жұмыс нәтижелері бойынша аталған «Теңге Алу» ойыны әзірленді. Балалардың достары мен мектеп оқушыларына бұл ойын ұнады, авторлар осындай виртуалды ойындарды одан әрі жасауға ниетті.
«Құрғақ және ылғалды ауа тазартқыш» жобасы бойынша Бородулиха ауданы, «Жезкент кентінің мектеп-лицей» КММ оқушысы Сальникова Ирина сөз сөйледі. Жоба құрғақ және дымқыл ауа тазартқыштар мысалында қолмен жасалған және ауаны тазарту үшін қолданылатын құрылғыларды қолданудың тиімділігін көрсетеді. Ауа тазартқыштар медициналық құрылғылар емес, бірақ олар зиянды ластанудың барлығын дерлік жояды, өмір сүруге және денсаулықты сақтауға ыңғайлы жағдай жасайды, денемізді тыныс алу жүйесімен ауаны тазартуға жұмсалатын артық күштен арылтады.
Ақылды құлыпты жақында ғана ғылыми-фантастикалық фильмдерден көруге болатын, ал бүгінгі күні ол электронды және техникалық жаңалықтар тізіміне енбейді, өйткені ол күнделікті өмірге мықтап орныққан. «Смартфонмен ашылатын ақылды электронды құлып» жобасы бұзу қиын роботты жүйені дамытуды қарастырады. Жоба авторы Өскемен қаласының «О. Бөкей атындағы №44 мектеп-лицейі» КММ оқушысы жобаны іске асыру кезеңінде мобильді қосымшасы бар бағдарламалық жасақтаманы әзірледі. Құлып бөлшектері 3D принтерде басып шығарылды. Құлыптың Bluetooth басқару мүмкіндігі бар. Есікті ашу және жабу үшін Android қосымшасы қажет. Егер пароль алдын ала орнатылған құлып пароліне сәйкес келсе, онда ол ашылады және құлыптың ашылғаны туралы хабарлама телефонға жіберіледі.
«Көлденең орта мектебі және балабақшасы» КММ және «Кішкенетау орта мектеп-бақшасы» КММ оқушылары жүзеге асырған «Ақылды мектеп» жобасы ауа температурасын, ылғалдылықты және көмірқышқыл газының деңгейін бақылап, ақпаратты компьютер экранына шығаруға мүмкіндік береді. Авторлар жобаны іске асыру кезеңінде жабдықты мектептің 10 кабинетіне орнатты.
Аягөз ауданындағы жас техниктер станциясы «Робототехника» үйірмесі оқушысының «Электр шынжыр табанды тізбек – ауыл шаруашылығында» жобасы ауыл шаруашылығындағы жұмысты жеңілдету және қоршаған ортаға улы газдарды таратпайтын құрылғыны әзірлеуді көздейді, бұл ауылдағы өмір сапасын жақсартады.
Басқарудың автоматтандырылған жүйелерін пайдалана отырып, өндірістік ғимараттар мен тұрғын үй жайлары үшін жоғары сапалы және бәсекеге қабілетті күзет және қорғау жүйелерін әзірлеу – Көкпекті ауданының «Ж.Болғанбаев атындағы Самар орта мектеп-лицейі» КММ оқушысы Әшімов Әлімжанға «Басқарудың автоматтандырылған жүйесі» тақырыбындағы жобаны іске асыру үшін идея болды. Жүйенің сыртқы түрі, дизайны, толық жобаланған және 3D принтерімен басылып шығарылған. Барлық жұмыстар жаңа оқу жылының басынан бастап берілген алгоритм бойынша орындалды. Жұмыстың көп бөлігі құралдың кернеуін есептеу және оның қосалқы бөлшектерін дәнекерлеу бойынша жүргізілді. Контакт ретінде MKA14103 Герконы пайдаланылды, бұл жүйені электр қуатынан ажыратпай басқаруға мүмкіндік береді. Ол үшін жоба моделі 3D принтерден шығарылды. Датчикті қашықтықтан басқару үшін Ethernet контроллері қолданылады.
Облыстық мамандандырылған IT-мектеп-лицейінің үш грант иегері «Абай-дана, Абай – дара қазақта» виртуалды 3D – турын құру», «Балалар дамуын мониторингілеудің «Pediatr» компьютерлік жүйесін әзірлеу», «Жаяу жүргінші Helper» жобаларын іске асыру барысы туралы айтып берді.
Ввиртуалды турды құру барысында жоба цифрлық контентті жинаумен қатар, 3 техникалық кезеңнен өтті. Бірінші кезеңде объектілердің орналасқан жерінде фото және бейне түсірілімдер жүргізілді. 2-кезеңде алынған кескіндер өңделді, 3-кезеңде виртуалды турдың соңғы жинағы жасалды. Барлық контентті негізгі локациясы – киіз үйдің үш өлшемді моделінен ауысу арқылы көре аласыз. 3D турға шығу виртуалды шындық шлемі және қозғалыс контроллері арқылы жүзеге асырылады.
«Балалар дамуын мониторингілеудің «Pediatr» компьютерлік жүйесін әзірлеу» жобасы антропометриялық көрсеткіштерді талдау негізінде балалардың физикалық дамуына мониторинг жүргізуге бағытталған.
Осы бағдарламадағы мәндерді салыстыра отырып, мектеп медбикесі оқушының денсаулығын талдап, ата-анасына, отбасылық дәрігерге оқушының шағымдарын өңдеуге негізделген мүмкін ауруларды болжау үшін ұсыныстар бере алады.
Жүйеге дәрігерлердің мәліметтерін енгізуге болады, бұл тек педиатрлар ғана емес, сонымен қатар медицинаның өзге сала мамандары да болуы мүмкін. Сондай-ақ балалардың ЖСН-ы, аты-жөні және туған кездегі физикалық сипаттамалары сияқты деректер болады. Деректерді өңдеу нәтижелері кесте түрінде ұсынылады, бұл антропометриялық көрсеткіштерді талдау негізінде ұсыныс беруге көмектеседі.
Жобаны жүзеге асырудың арқасында мектеп медициналық кабинетке қажетті құрал-жабдықтар сатып алды. Олар – SMART-ЭКГ кардиографы, «ВМЭН 150» таразысы бар электрондық «РЭП» бой өлшегіші, жанаспайтын термометр және SMART сағат.
«Жаяу жүргінші Helper» жобасы жолдардағы апаттардың санын азайту үшін әзірленген роботтандырылған жүйе. Ол жолдардағы қозғалыс қауіпсіздігін арттыру арқылы қала халқының өмір сүру сапасын жақсартады.
Қазіргі уақытта ұсынылған барлық 15 жоба іске асырылды және таныстырылды.
Жиналысты ұйымдастырушылар жоба авторларына ұсыныстар берді.
Барлықтарыңызға сәттілік, алға қойған мақсаттарыңызға жету жолында табыс тілейміз.